Studi Slavistici XX (2023) 1
Articoli

Jan Lechoń’s Face and Mask. Based on Tischner’s Experience of Truth and Identity

PDF (Polish)
  • Monika Urbańska
Monika Urbańska
University of Łódź
Bio
DOI: https://doi.org/10.36253/Studi_Slavis-14159

Published 2023-07-12

Keywords

  • Jan Lechoń,
  • Joseph Tischner,
  • Phenomenology,
  • 20th Century Polish Poetry,
  • Mask,
  • Other,
  • Identity
    • ...More
    Less

How to Cite

Urbańska, M. (2023). Jan Lechoń’s Face and Mask. Based on Tischner’s Experience of Truth and Identity. Studi Slavistici, 20(1), 21–38. https://doi.org/10.36253/Studi_Slavis-14159

Copyright (c) 2023 Monika Urbańska

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

Abstract

The aim of the article is to discover what Jan Lechoń communicated through the mask and what role it played in his life. I consider this issue on the basis of Tischner’s experience of mask and face, closely related to the categories of truth and identity. The mask belongs to the category of phenomena, which is why I study it with phenomenological tools, taking into account the axiological perspective. The mask and the face are boundary phenomena related to the source experience, which allows us to discuss the phenomenology of the boundary.

In the work of Lechoń, the mask is a key concept related to the category of the Other. The mask phenomenon exists in a specific triangle of interdependence: mask bearer – mask – observer, which means that the effectiveness of the mask depends on the viewer. The mask, then, is to be used through the fault of the Other, it is called for by social life.

PDF (Polish)

References

  1. Bachtin 2009: M. Bachtin, Człowiek przed lustrem, przeł. P. Pietrzak, w: D. Ulicka (red.), ja-inny, wokół Bachtina. Antologia, i, Kraków 2009 , s. 390-415.
  2. Czarnecka 2013: B. Czarnecka, Ruchomy na szali wagi. Lechoń homotekstualny, Toruń 2013.
  3. Czermański 1958: Z. Czermański, O Leszku, w: S. Baliński (red.), Pamięci Lechonia, Londyn 1958, s. 53.
  4. Dąmbska 1975: I. Dąmbska, Znaki i myśli. Wybór pism z semiotyki, teorii nauki i historii filozofii, Warszawa-Poznań-Toruń 1975.
  5. Dorosz 1999: B. Dorosz, Księga gości Jana Lechonia, Toruń 1999.
  6. Dorosz 2004: B. Dorosz, Nowojorskie tajemnice życia i śmierci Jana Lechonia, “Teksty Drugie”, iii, 2004, s. 193-208.
  7. Duvignaud 2005: J. Duvignaud, Ceremonia społeczna i ceremonia teatralna, przeł. L. Kolankiewicz, w: L. Kolankiewicz (red.), Antropologia widowisk, Warszawa 2005, s. 197-202 (oryg. wyd. Sociologie du théâtre. Essai sur des ombres collectives, Paris 1965).
  8. Giedroyć, Miłosz 2008: J. Giedroyć, C. Miłosz, Listy 1952-1963, Warszawa 2008.
  9. Girard 1987: R. Girard, Kozioł ofiarny, przeł. M. Goszczyńska, Łódź 1987 (oryg. wyd. La Violence et le Sacré, Paris 1972).
  10. Guiraud 1974: P. Guiraud, Semiologia, przeł. S. Cichowicz, Warszawa 1974 (oryg. wyd. Sémiologie, Paris 1971).
  11. Goethel 1958: F. Goethel, Lechoń, w: S. Baliński (red.), Pamięci Jana Lechonia, Londyn 1958, s. 25-28.
  12. Grydzewski, Lechoń 2006: M. Grydzewski, J. Lechoń, Listy 1923-1956, ii, Warszawa 2006.
  13. Handke 2009: K. Handke, Milczymy mówiąc, w: Id., Socjologia języka, Warszawa 2009, s. 217-222.
  14. Iwaszkiewicz 2006: J. Iwaszkiewicz, Lechoń, w: P. Kądziela (red.), Wspomnienia o Janie Lechoniu, Warszawa 2006, s. 56-61.
  15. Janion, Rosiek 1986: M. Janion, S. Rosiek (red.) Maski, i-ii, Gdańsk 1986.
  16. Janta 1958: A. Janta, ‘O dwa palce od serca czułem sępa szpony’. Przyczynek do nowojorskich dziejów życia i śmierci Lechonia, w: S. Baliński (red.), Pamięci Lechonia, Londyn 1958, s. 11-19.
  17. Jawor 2019: A. Jawor, Intymność cenzurowana: Panika moralna wokół rodziny na przykładzie rodzin nieheteronormatywnych w Polsce, Warszawa 2019.
  18. Kerényi 1988: K. Kerényi, Człowiek i maska, przeł. A. Kryczyńska-Pham w: L. Kolankiewicz (red.), Antropologia widowisk, Warszawa 1988, s. 647-657 (oryg. wyd. Mensch und Maske, Berlin 1948).
  19. Kisiel 2001: J. Kisiel, Maska konwencji, kostium intymności, w: Id. Retoryka i melancholia. O poezji Jana Lechonia, Katowice 2001, s. 13-52.
  20. Kisiel 2009: J. Kisiel, Pośmiertna maska Jana Lechonia. O “Lechoniu” Stanisława Balińskiego, w: Id. Imiona lęku, Katowice 2009, s. 121-140.
  21. Kocur 2007: M. Kocur, Maska jako aktorka, “Prace Kulturoznawcze”, xxi, 2007, 3, s. 47-58.
  22. Korwin-Piotrowska 2015: D. Korwin-Piotrowska, Białe znaki. Milczenie w strukturze i znaczeniu utworów narracyjnych, Kraków 2015.
  23. Kosiński 1993: J.A. Kosiński, Album rodzinne Jana Lechonia, Warszawa 1993.
  24. Kurc 1992: J. Kurc, Jana Lechonia mówienie Mickiewiczem, w: E. Graczyk, Z. Majchrowski (red.), 13 tekstów o Mickiewiczu, Gdańsk 1993, s. 157-168.
  25. Kurska 1986: A. Kurska, Fragment romantyczny, Wrocław 1986.
  26. Labuda 1975: A.W. Labuda, Biografia pisarza w komunikacji literackiej, “Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja” 1975, 5 (23), s. 104-116.
  27. Lechoń 1990: J. Lechoń, Poezje, Wrocław 1990.
  28. Lechoń 1992: J. Lechoń, Dziennik, i-ii, Warszawa 1992.
  29. Lechoń 1993: J. Lechoń, Dziennik, Warszawa 1993.
  30. Lewandowski 2020: W. Lewandowski, Poeta niemodny. O twórczości poetyckiej Jana Lechonia, Kraków 2020.
  31. Lévinas 1980: E. Lévinas, Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności, przeł. M. Kowalska, Warszawa 1980 (oryg. wyd. Totalité et infini: essai sur l’extériorité, La Haye 1961).
  32. Mauss 2011: M. Mauss, Pojęcie osoby, pojęcia ‘ja’, przeł. L. Kolankiewicz, w: A. Mencwel (red.), Antropologia kultury, Warszawa 2011, s. 187-193 (oryg. wyd. “Journal of the Royal Athropological Institute”, Paris 1938).
  33. Słowacki 1952: J. Słowacki, Godzina myśli, w: Id. Dzieła. Poematy, ii, Wrocław 1952, s. 30-40.
  34. Sartre 1996: J.P. Sartre, Faces, Preceded by Official Portraits, w: M. Natanson (red.), Essays in Phenomenology, The Hague 1966, s. 151-170.
  35. Stępień 2011: I. Stępień, Miłosz w ‘Dzienniku’ Jana Lechonia, “Zbliżenia kulturowe: Polska, Niemcy, Europa”, ix, 2011, s. 51-55.
  36. Ślósarska 2004: J. Ślósarska, Studia z poetyki antropologicznej, Warszawa 2004.
  37. Szaruga 1997: L. Szaruga, Milczenie i krzyk. Pięć esejów z powodu Młodej Polski, Lublin 1997.
  38. Terlecki 1999: T. Terlecki, Jan Lechoń, w: Id. Spotkania ze swoimi, Wrocław 1999, s. 82-93.
  39. Tischner 1978: J. Tischner, Fenomenologia spotkania, “Analecta Cracoviensia” ix, 1978, s. 73-98.
  40. Tischner 1980: J. Tischner, Bezdroża spotkań, “Analecta Cracoviensia” xii, 1980, s. 137-172.
  41. Tischner 2011: J. Tischner, Myślenie według wartości, Kraków 2011.
  42. Tischner 2012: J. Tischner, Filozofia dramatu, Kraków 2012.
  43. Tischner 2017: J. Tischner, Inny. Eseje o spotkaniu, Kraków 2017.
  44. Urbańska 2016: M. Urbańska, Dobry nekrolog Jana Lechonia, w: Id., Pamięć, Łódź 2016, s. 35-44.
  45. Urbańska 2022: M. Urbańska, Obcy i maska – o wierszu ‘Erynie’, Jana Lechonia, w: W. Lewandowski et al. (red.), Czytanie Lechonia, Kraków 2022, s.181-198.
  46. Waldenfels 2009: B. Waldenfels, Podstawowe motywy fenomenologii obcego, przeł. J. Sidorek, Warszawa 2009 (oryg. wyd. Grundmotive einer Phänomenologie des Fremden, Frankfurt 2006).
  47. Warchala 2013: J. Warchala, Kilka uwag o milczeniu, “Konteksty Kultury”, x, 2013, 4, s. 458-467.
  48. Witkowski 1982: T. Witkowski, Konrad i erynie. O twórczości Jana Lechonia, w: I. Maciejewska (red.), Poeci dwudziestolecia międzywojennego, i, Warszawa 1982, s. 437-475.
  49. Wyskiel 1988: W. Wyskiel, Kręgi wygnania. Jan Lechoń na obczyźnie, Kraków 1988.
  50. Wyspiański 1903: S. Wyspiański, Wyzwolenie. Dramat w trzech aktach, Kraków 1903.